‘Een miljoen anderhalfverdieners is niet tevreden met hun situatie’
Veel vrouwen hebben moeite met het combineren van zorg en werk. Het brengt stress en tijdgebrek met zich mee. De kunst is om niet te veel hooi op je vork te nemen, duidelijk grenzen te stellen en taken heel goed te verdelen met je partner. Alles draait om de gulden middenweg en om het vinden van evenwicht.
Werk en zorg combineren: ik doe het nu zo’n half jaar en het valt niet mee. De zorg ons dochtertje van een jaar gaat altijd door en daarbij moet ik ook nog eens geld moet verdienen. Multitasken dus. Hoe dat in de praktijk gaat? Opstaan, haar eten geven, wassen, aankleden, mezelf aankleden, haar naar de creche brengen en richting kantoor racen. Vervolgens moet ik opdrachten binnenslepen (zonder opdrachten geen geld), schrijven, weer richting de creche fietsen, mijn dochtertje ophalen, naar huis fietsen, haar thuis in bad doen, koken, haar eten geven, haar melk geven, verhaaltje voorlezen en dan pas kom ik eindelijk aan mezelf toe. Reken daarbij het huishouden en de honderd andere dingen die gedaan moeten worden zoals sociale contacten onderhouden, sporten, boodschappen doen, m’n relatie en seksleven onderhouden, er leuk uit blijven zien, en je begrijpt: soms word ik gewoon gillend gek!
Hoe kan ik dit alles goed combineren zonder overspannen te worden? Ik raadpleeg psycholoog en moeder Saskia de Bel. Ze schreef een boek Samen uit, samen thuis, een recept om werk en zorg eerlijk te verdelen. Saskia vertelt dat steeds meer vrouwen parttime gaan werken. Deze stellen heten anderhalfverdieners. 60% oftewel een miljoen anderhalfverdieners is echter niet tevreden met hun situatie. “Het probleem is dat ze in eerste instantie afspreken om het huishouden en de zorg ‘samen’ te doen, maar in de realiteit worden deze taken het meest door de vrouw uitgevoerd. Vrouwen stellen in het begin van hun relatie niet genoeg grenzen. Ze doen uiteindelijk veel meer dan ze van tevoren hadden gedacht, omdat ze alles – de zorg, het werk, het huishouden – nu eenmaal zo goed mogelijk willen doen.”.
Buffelen
Inderdaad. De Man en ik hebben afgesproken dat ik voor nu drie dagen per week zou werken en hij vier. Ach, valt wel mee, dacht ik eerst, helemaal omdat hij ongeveer veertig procent en ik zestig procent van de zorg op me zou nemen. Zo gezegd zo gedaan, maar toch is het buffelen, want ik doe uiteindelijk het meest! Ik wil nu eenmaal een geordend, schoon huis hebben en hij hecht daar minder veel waarde aan. Ik ben dus degene die naast haar werk alles op orde houdt en schoonmaakt en dat is een grote klus. Hij kookt gelukkig vaker, dus dat kan ik wel van mijn lijstje strepen. Ook is het zo dat we het eerste jaar slecht hebben geslapen, omdat onze dochter een paar keer per nacht wakker werd. Ik sliep het minst vanwege de borstvoeding, al gingen de nachtvoedingen er op een gegeven moment uit. Niet dat dit iets uitmaakte, want in die laatste maanden werd ze nog steeds ‘s nachts wakker. Dat eerste jaar hebben wij, maar vooral ik, met wallen onder de ogen gezorgd en gewerkt. Voor mijn gevoel heb ik zelf, in al die dagen en nachten, het meeste gedaan, al kan ik dat De Man niet verwijten, want ik deed meer uit eigen wil dan ik eigenlijk aankon.
Saskia: “Partners verschillen vaak van mening wat betreft ‘samen zorgen’. De een heeft daar een heel ander beeld van dan de ander. Misschien gaat je partner er bijvoorbeeld vanuit dat jij na je werkdag ook nog wel even uitgebreid gaat opruimen en dat hij dat nooit hoeft te doen, omdat hij het kindje al van de creche haalt. Jij zit als kersverse moeder al zó in die zorgrol, dat je uit automatisme elke dag na het werk nog wassen staat te draaien, terwijl je dit eigenlijk veel te vermoeiend vindt. Of hij vindt dat jij er ’s nachts uit moet, omdat hij meer dagen werkt dan jij. Fair, maar als je daardoor een jaar slapeloze nachten hebt, breekt dat je een keertje op. Als je daar van tevoren geen heel duidelijk afspraken over maakt en taken verdeeld, gaat het geheid mis. Je moet van tevoren goed weten hoeveel dagen jij de zorg volledig op je wilt nemen en hoeveel dagen je wilt werken, en wat je aan huishoudelijke taken wilt doen. Je moet daar eerlijk over durven te zijn. Er zijn maar weinig vrouwen die dit voorbereiden, waardoor ze uiteindelijk veel te veel verantwoordelijkheden op zich nemen. Ze zorgen daarbij optimaal en belasten zichzelf daardoor topzwaar.”.
Liever thuis?
Soms verheerlijk ik het huisvrouwenleven en vraag ik me af hoe het was geweest als ik fulltime voor mijn kind had gezorgd. Ten eerste hadden mijn dochter en ik ’s middags siësta’s kunnen houden; heerlijke middagslaapjes die ik destijds op mijn buik kon schrijven. Ten tweede had ik nog meer tijd met haar kunnen spenderen. Ten derde had ik niet meer hoeven multitasken en nergens meer over na hoeven denken; mijn partner had het geld thuisgebracht, waardoor ik me alleen maar druk hoefde te maken over de opgevouwen was en de dagelijkse boodschapjes die ik samen met mijn dochtertje had gedaan. Tja, het gras is altijd groener aan gene zijde. En natuurlijk is fulltime huisvrouw zijn ook geen Walhalla. De volledige zorg hebben is zwaar en op een gegeven moment kun je je gaan vervelen en mis je je collega’s of een stukje zelfontwikkeling. Zelf had ik na vijf maanden echt weer zin om te werken, om volwassen successen te behalen. Ik was in die tijd bezig met het schrijven van een boek wat extra workload gaf. Intussen moest er ook geld worden verdiend en moest ik tussendoor opdrachten binnenhalen om brood op de plank te krijgen. Dit alles in drie dagen per week proppen, was een crime! Vaak zat ik tot diep in de nacht achter de computer om alles af te krijgen. De volgende dag was ik totaal brak; al dat slaaptekort, zorgde er ook nog eens voor dat mijn weerstand het nulpunt had bereikt. Dat merkte ik vooral vanaf het moment dat mijn dochter naar de creche ging. Ze werd vaak ziek, en stak mij aan, dus lagen we samen ziek op de bank. Best gezellig, kun je denken. Maar als zelfstandig ondernemer ben je de klos. Niet werken betekent: geen geld, iets waar je niet op zit te wachten als je net moeder bent geworden, want dan wil je juist zekerheid.
Tijdgebrek
Wat nu als het in de praktijk zo moeizaam gaat? Kun je beter stoppen met werken en bijvoorbeeld verhuizen naar een kleinere woning zodat je minder kosten hebt? Dat lijkt me toch de laatste, meeste extreme oplossing. Het belangrijkst is dat het kind nergens onder lijdt. De creche vindt ze fantastisch, daar ligt het probleem niet. Waar dan wel? Saskia: “Dat er voor jou te weinig tijd overblijft, waardoor je soms het overzicht verliest. Dit komt omdat je partner en jij van te voren niet goed hebben nagedacht over de verdeling zorg en werk. Alleen afspreken ‘jij werkt fulltime en ik werk drie dagen’ is niet genoeg. Jullie hadden het nog specifieker moeten uitwerken. Desnoods maak je een dagschema, waarin exact staat wie wat doet. Kinderachtig misschien, maar het werkt wel. En een heel groot stuk van de tijdsbesteding, namelijk huishoudelijk werk en de verantwoordelijkheid hiervoor, is bij jullie geen onderwerp geweest. Daar ga je eigenlijk al glijden.” Volgens Saskia voel ik me meer verantwoordelijk voor alles dan mijn partner. Daar kijk ik niet van op, helemaal wat ons kind betreft: voor een moeder komt het kind toch meer op de eerste plaats dan voor een vader. Wanneer onze dochter bijvoorbeeld huilt in haar slaap, check ik meteen of alles goed gaat. Mijn partner kan rustig nog even vijf minuten blijven liggen, voordat hij eens een keertje gaat kijken. Ook wat werk betreft maak ik me soms zorgen of alles wel reilt en zeilt.
Kortom: wat kan ik doen om zoveel mogelijk tijd voor mijn gezin over te houden en meer genieten van die tijd zonder me druk te maken over van alles en nog wat? Saskia: “ Je zaakjes goed plannen en organiseren. Als je bijvoorbeeld nog werk thuis moet doen na werktijd moet je een bepaalde flexibiliteit hebben. Dat betekent dat je met je partner bepaalde leefregels moet opstellen, want nu moet je eigenlijk elke keer onderhandelen over wie wat doet en wanneer jij mag werken. Dat kost je heel veel energie. Het zou mooi zijn als je hem duidelijk kunt maken dat je veel meer een ‘team’ moet vormen samen, want dat mis ik in jouw verhaal. Dus als jij bijvoorbeeld in de avond nog wat werk doet, kan hij alvast koken voor de volgende dag of alvast de was doen.”
Onafhankelijkheid
Saskia beaamt dat het schrijven van mijn boek wel een héél ambitieus plan is geweest tijdens een zwangerschap, naast het werken en daarna het baren van een kind. Helemaal omdat je tijdens het schrijven van een boek niks verdient. Achteraf gezien is dit niet handig gepland. Saskia: “En: in drie dagen dit soort ambities proppen, lukt niet. Daar heb je meer tijd voor nodig. Het omslagpunt qua uren zie je daardoor vaak liggen vanaf 28 uur per week. Met vier dagen werken kun je je ambities in werk veel beter waarmaken. Je moet prioriteiten stellen, beslissen wat nu belangrijker voor je is: carrière of zorg.” Op dit moment kies ik voor het laatste. Als mijn dochter naar school gaat, wil ik wel vier dagen werken. En: nu het einde van het schrijven van mijn boek in zicht is, valt er al een behoorlijk gewicht van mijn schouders. Als het straks in de winkel ligt, hoop ik trots op mezelf te kunnen zijn en te weten waarvoor ik zo hard heb gewerkt. Heel eerlijk gezegd moet ik er ook niet aan denken dat ik bij mijn partner mijn handje op zou moeten houden. Bij elk discussie die we hebben, ben ik stiekem ontzettend blij met mijn verworven zelfstandigheid. Niet alleen voor mezelf maar ook voor onze dochter. Autonomie is iets wat ik haar absoluut wil doorgeven, want onafhankelijkheid is een groot en gezond goed.
Kader basistips van Saskia de Bel:
- Het is belangrijk om in eerste instantie te weten wat voor jou de ideale verdeling is. Spreek al voordat je baby geboren wordt af wie hoeveel dagen werkt en wie hoeveel dagen zorgt. Wat zijn je verwachtingen? Wat zijn zijn verwachtingen? Creëer een basisverdeling.
- Daarna moet je bepalen wat je met al het huishoudelijke werk wilt doen. In eerste instantie kun je onderhandelen, daarna wordt het overleggen. Stel desnoods een contract op of voer een goed gesprek! En maak hem duidelijk: als het met jou niet goed gaat vanwege overbelasting, gaat dat ook hem aan! Je bent immers een team.
- Besteed zo veel mogelijk huishoudelijk werk uit en doe één keer per week alle boodschappen.
- Ook is het slim om materieel gezien iets lager te gaan zitten wat betreft je huis; een lagere huur of hypotheek geeft meer vrijheid.
- Stel leefregels op waar je je allebei aan moet houden. Wees eerlijk en duidelijk tegenover elkaar
- Voor de zelfstandig ondernemende vrouwen: maak voor jezelf een plaatje wat je elke maand moet verdienen en calculeer hoeveel tijd je hiervoor nodig hebt. Werk het praktisch uit. Kijk welke opdrachten je het meest geven, qua geld maar ook qua energie. Neem bij voorkeur opdrachten aan die je energie geven en durf werk dat je te weinig biedt te weigeren.
Dit artikel is 2010 verschenen in het blad Kinderen.