Waardeer dit artikel
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.[paytium name=”Eenmalige donatie Nathalie Driessen” description=”Eenmalige donatie Nathalie Driessen”] [paytium_dropdown label=”Ik doneer” options=”1,50/5/10/25/100/250″ options_are_amounts=”true” /] [paytium_field type=”email” label=”Mail (niet verplicht)” required=”false” /][paytium_total label=”Mijn gekozen donatie” /] [/paytium]
Je familieleden leer je het best kennen tijdens de verdeling van een erfenis. Plots ontaardt zich een rivale in je lieftallige zuster of een egoist in je broer. Het gevecht kan beginnen! Welke problemen doen zich het meest voor en hoe kun je ze voorkomen?
Bij een op de twee mensen ontstaat er een grote ruzie tijdens de afwikkeling van de nalatenschap. Daar hoor je nooit iets over, want de meeste mensen schamen zich dood en zullen het niet aan de grote klok hangen. Toch gebeurt het maar al te vaak; 20% van de mensen ervaart veel problemen. En zeven op de acht mensen zijn het er mee eens dat wanneer een familie de erfenis moet verdelen, er altijd wel een familielid is die er een slaatje uit probeert te slaan.
Marieke Morshuis is al bijna twintig jaar advocaat. Ze is werkzaam bij GMW Advocaten in Den Haag en heeft dagelijks te maken met langlopende ruzies naar aanleiding van de verdeling van een erfenis. “Een veel voorkomende vraag van erfgenamen is of de afwikkeling van de nalatenschap wel ‘correct’ plaatsvindt. Het komt helaas regelmatig voor dat de erfgenamen het onderling niet eens kunnen worden over de verdeling van de nalatenschap.” Andere erfrechtelijke problemen waar Marieke veel mee te maken krijgt zijn bijvoorbeeld zaken waarbij zich complicaties voordoen als een kind in het familiebedrijf werkt en de zaak wil overnemen. Ook eerder door de overledene gedane schenkingen/giften die niet aan alle erfgenamen zijn uitgekeerd kunnen tot scheve verhoudingen leiden. Wat ze ook veel tegenkomt zijn problemen tussen een kind uit een eerste huwelijk en de stiefouder. “Dit gebeurt steeds vaker, aangezien er steeds vaker tweede en derde huwelijken zijn.”
Gemene (stief)ouders
Als een ouder overlijdt, gaat het kind er meestal vanuit dat de overgebleven (stief)ouder alles goed en eerlijk regelt, maar dit blijkt niet altijd het geval. “Een (stief)ouder verstrekt niet altijd alle informatie aan het kind van de overleden ouder. Dit moet zij of hij echter wel doen. Volgens de standaard wettelijke verdeling krijgt de ouder of stiefouder of weduwe alles. Het kind heeft wel recht op zijn of haar erfdeel, maar kan dit pas opeisen bij het overlijden van de (stief)ouder. In geval van faillissement of hertrouwen van de stief of overblijvende ouder, kan het erfdeel onder omstandigheden wel al eerder opgeëist worden. Op het moment dat de ouder overlijdt, heeft het kind altijd recht op inzage van het testament. Ook als een kind onterfd is, heeft het recht op inzage. Tevens moet de vordering van de kinderen worden vastgelegd. Over die vordering is de (stief)ouder ook weer rente verschuldigd, al moet deze pas worden betaald bij haar of zijn overlijden.”
Als de (stief)ouder niet meewerkt, zou je als kind kunnen eisen dat de vordering wordt vastgesteld, bijvoorbeeld aan de hand van een zogenaamde aangifte successierecht. Daarin staat precies wat de overleden persoon in zijn of haar bezit had. Nagelaten onroerend goed zou je eventueel nog in het kadaster kunnen checken, vertelt Marieke. Een kind mag overigens ook gewoon de bankboekjes van de overleden ouder inzien. “Maar het kind moet er wél om vragen. Veel kinderen vinden het moeilijk om daar naar te vragen, omdat ze niet wantrouwig willen overkomen. Toch is het de normaalste zaak van de wereld dat een kind van dit soort zaken op de hoogte is. Wil de stiefouder of ouder niet meewerken? Dan zou je een procedure tegen hem of haar kunnen starten.”
Weinig vertrouwen
En dan zijn er nog de eindeloze problemen die ontstaan na onenigheid over de waarde van de te verdelen vermogensbestanddelen van een nalatenschap. Heel vaak denkt men dat de waarde misschien niet klopt en ontstaan daar discussies over. Meestal is er maar weinig vertrouwen. “Als bijvoorbeeld een kind van een overleden ouder al vóór het overlijden van deze ouder de volmacht kreeg om financiën te regelen, denken de andere kinderen nog wel eens dat hij of zij al stiekem geld van de ouders bankrekening heeft onttrokken voordat moeder of vader overleed. Tja, en als dat kind inderdaad al pinpasjes had, dan zou dat natuurlijk ook zo kunnen zijn. Echter, dat kan wel achterhaald worden door middel van afschriften.” Indien de andere kinderen na het overlijden van die ouder toch vragen om inzage in de financiële stukken van voor het overlijden, dan wordt dat door het kind die de volmacht had gekregen vaak als een motie van wantrouwen opgevat. Als dat kind dan weigert om de stukken af te geven, zijn de poppen aan het dansen.
Marieke’s tip: Er is minder kans op ruzie bij de afwikkeling van de erfenis als in het testament iemand wordt benoemd tot executeur testamentair. In het testament krijgt hij of zij allerlei taken, bijvoorbeeld de begrafenis regelen, successie aangiften doen, etcetera. Je kunt de desbetreffende persoon ook een veel uitgebreidere bevoegdheid geven en hem of haar de hele nalatenschap laten regelen. “Het voordeel van het benoemen van een executeur testamentair is dat hij of zij verantwoording moet afleggen aan de erfgenamen.”, vertelt Marieke. Oftewel: als bijvoorbeeld uit afschriften blijkt dat er geld verdwenen is, of opdrachten zoals het verkopen van een huis niet goed wordt uitgevoerd, wordt de executeur testamentair op het matje geroepen en kan hij of zij zelfs op verzoek van de andere erfgenamen via de kantonrechter worden ontslagen.
Emotionele toestanden
Hoe kun je verdere problemen die ontstaan bij het verdelen van een erfenis voorkomen? Marieke: “Wat je vaak ziet is dat tijdens de afwikkeling van een nalatenschap oud zeer weer boven komt. Mensen zijn al heel emotioneel, en in veel gevallen is het overlijden van iemand net die trigger om de boel te laten barsten. Om dit te voorkomen, kun je het beste een goed testament opstellen en een executeur benoemen. Dit hoeft niet altijd een van de erfgenamen te zijn. Je kunt ook een belastingadviseur of een onpartijdige derde benoemen zoals een notaris of advocaat. Het voordeel hiervan is dat zo iemand het precies volgens de regels zal doen. Een executeur moet in ieder geval bij het einde van zijn taak rekening en verantwoording afleggen aan de andere erfgenamen. De erfgenamen kunnen dan verifiëren of de executeur zijn werk goed heeft gedaan.” Als je toch één van de kinderen executeur tot benoemt, is het handig om bij leven al met alle kinderen duidelijk af te spreken wie wat krijgt. En als dit niet gebeurt en iemands deel wordt niet tijdig uitgekeerd, dan kun je een procedure tegen zo iemand beginnen.
Ook is het belangrijk dat er altijd inzage is in een testament of dat er inzage wordt geboden. Alles moet transparant zijn. Marieke: “Ruzies lopen soms op, emotionele kwesties die al speelden escaleren en zo wordt het van kwaad tot erger. Het vertrouwen is weg en het gunaspect al helemaal. Veel erfgenamen ervaren het bijvoorbeeld als oneerlijk wanneer een kind al een schenking heeft gekregen of wanneer een huis ter waarde van 1 miljoen euro al is verkocht aan een ander kind voor € 300.000,–. Dat zijn lastige zaken. Overigens hoeft het andere kind dat hierdoor benadeeld is, hier niet zonder meer in te berusten. Ik probeer de emotionele belangen van partijen ook altijd in de gaten te houden. In het erfrecht lopen de emoties nu eenmaal hoog op. Door emoties kunnen partijen vaak geen zakelijke beslissingen meer nemen. Het inschakelen van een advocaat kan daarom raadzaam zijn. Met name van belang is dat partijen blijven communiceren en geen informatie wordt achtergehouden.”
Handige tips van Marieke:
– Door gedeeltelijk vermogen voor het overlijden aan de kinderen te schenken, hoeven zij na het overlijden minder successierechten te betalen. De schenking kan feitelijk al plaatsvinden, maar de schenking kan ook “slechts” op papier worden gezet en pas na het overlijden van de ouders daadwerkelijk naar de kinderen gaan. De fiscus eist dan wel dat deze schenking in een notariële akte wordt opgenomen. Bovendien moet een zakelijke rente aan de kinderen worden vergoed.
-Ook de overdracht van de ouderlijke woning komt in het kader van estateplanning veel voor. Een reden voor het overdragen van het ouderlijk huis bij leven aan de kinderen kan zijn dat de waardestijging van het ouderlijk huis aan de kinderen wordt overgeheveld. Als de ouders komen te overlijden behoort het huis niet meer tot de nalatenschap van de ouders en behoeft daarover geen successierecht te worden betaald.
-Veel problemen ontstaan door onenigheid over de waarde van de te verdelen vermogensbestanddelen van de nalatenschap. Een oplossing is de vermogensbestanddelen te laten taxeren
Kader Successierecht:
Tot nu toe hebben er geen veranderingen plaatsgevonden met betrekking tot de successierechten. Wel is het de bedoeling dat de successiewet binnenkort wordt gewijzigd. Staatssecretaris De Jager heeft aangekondigd dat de successiewet vereenvoudigd dient te worden en dat de tarieven omlaag moeten. Momenteel is er sprake van vier tariefgroepen, zeven tariefschijven en een veelvoud aan voet- en drempelvrijstellingen. Het voorstel is om de tariefgroepen te beperken tot twee en het aantal tariefschijven tot maximaal drie. Verder wordt gepleit voor een verlaging van de tarieven. Het hoogste tarief van 68% zal wellicht zakken tot onder de 50%. Ook de andere tarieven zullen vermoedelijk worden verlaagd. Het wetsvoorstel zal medio 2009 worden ingediend.
Voor alle info en hulp bij erfzaken:
GMW Advocaten, Marieke Morshuis
Voor meer handige info online over erfrecht, surf naar:
Literatuur over geldkwesties binnen familie en vriendenkring:
-Isn’t it their turn to pick up the check, van Jeanne Fleming & Leonard Schwartz
Dit artikel is verschenen in AM Magazine
