“Ik stop er morgen mee” is de oorlogskreet van menig liefdesverslaafde. Morgen wordt de dag erna en daarna. Dan volgt de kater, de schuld en de schaamte
Er verschijnen meer en meer zelfhulpgroepen voor het fenomeen ‘verslaving aan de liefde’. Liefdesverslaafden verliezen zichzelf te veel in een relatie en kennen te veel waarde toe aan een ander. Maar is dat niet gewoon verliefdheid? Waar ligt de grens?
Al gebeurt het maar eens in je leven; iedereen kent wel het gevoel van verliefdheid. Het obsessief aan iemand denken, het fantaseren, het niet kunnen eten en nachten wakker liggen. In eerste instantie fantastisch, totdat je weken of maanden of zelfs jarenlang met dit gevoel zit opgezadeld. Voor veel vrouwen is het zelfs dagelijkse kost. Ze worden emotioneel afhankelijk van een partner en zitten soms zo gevangen in een patroon van verlangen, dat het bijna net zo vernietigend is als een drug. Welke vrouwen kunnen zichzelf hierin herkennen? De S.L.A.A. (de Anonieme Seks en Liefde verslaafden Nederland) wilden onze vragen graag beantwoorden. Deze groep is een ‘op de Twaalf Stappen en Twaalf Tradities georiënteerde gemeenschap’, gebaseerd op het model dat door Anonieme Alcoholisten is ontwikkeld. We woonden een groepssessie bij en spraken met ‘zelfbenoemde liefdesverslaafden’, die hulp zochten na tientallen jaren ellende van verbroken liefdesrelaties. Alle zelfbenoemde verslaafden gaven toe dat “elke liefdesbreuk weer erger is dan de vorige”. Allemaal vielen ze continue in hetzelfde destructieve patroon. Mariska (50) een bekende Nederlandse modefotograaf lijdt al jaren aan liefdesverslaving en is één van de deelneemsters van de groepssessie. Ze is een mooie hardwerkende carrière vrouw die in een negatief spiraal belandde. Sinds kort heeft ze hulp gezocht bij de S.L.A.A. in Amsterdam. Mariska: “Ik ben mezelf volledig kwijtgeraakt. Niet bij één man, bij meerderen. De laatste was degene met de meeste impact. Hij was het begin van een eindeloze rollercoaster. Elke keer wanneer hij me pijn deed, dacht ik; ik houd zoveel van je dat ik zelfs dit verdriet voor je over heb.” Daphne ( 32), journaliste, kan hierover meepraten. Al haar verliefdheden waren obsessief. Daphne: “Wanneer mijn liefde niet werd beantwoord, werd ik soms suïcidaal. In tijden van verliefdheid, verloor ik mezelf echt helemaal. De desbetreffende mannen waren het enige waar ik voor leefde. Mijn werk, vrienden, familie etc lijden eronder. En op het moment dat ik geen relatie heb, voel ik me altijd leeg en depressief.”
Obsessief gedrag
Hoe zijn deze vrouwen in deze crisis beland? En kan een slechte liefde je een verslaafde maken? Een niet-representatieve steekproef onder vriendinnen wijst uit dat iedereen wel een liefdesverslaving heeft meegemaakt in meer of mindere mate. Maar waar ligt de grens? Volgens de S.L.A.A. ligt de grens precies daar, waar een verliefdheid ophoudt een emotionele fase te zijn en waar ‘afwijkend gedrag’ begint. Volgens hun website www.slaa-nederland.nl is dat een dwangmatige behoefte aan seks, extreme afhankelijkheid van één persoon (of meerdere personen), en/of een voortdurend in beslag genomen worden door romantiek, affaires of fantasieën. Een obsessief-dwangmatig patroon dus, seksueel of emotioneel (of beiden), waarin relaties of seksuele activiteiten in toenemende mate destructief zijn voor de loopbaan, het gezinsleven en het gevoel van zelfrespect. Én: Als seks- en liefdeverslaving wordt veronachtzaamd, wordt zij alleen maar erger…Er is een tweede anonieme zelfhulpgroep in Nederland die gebruik maakt van het ‘Twaalf Stappen programma’; de Robin Norwoord groep. Robin (Amerikaanse) is zelf psycho-therapeute en schrijfster van boeken over liefdesverslaving zoals ‘Als hij maar gelukkig is’. Robin laat tevens zien hoe het komt dat zoveel vrouwen die opgegroeid zijn onder slechte omstandigheden (liefdeloze jeugd, ouders die altijd weg zijn etc) steeds weer terecht komen in relaties waarin ze zich niet gelukkig voelen.
Tijdens de groepssessie van woensdagavond in Amsterdam beginnen negen mensen gezamenlijk met een gebed. Jan, Mark, Theo, Diane, Frans, Daphne, Anouk, Rick en Paul: “God schenk ons de kalmte, om te aanvaarden wat wij niet kunnen veranderen, moed om te veranderen wat wij kunnen veranderen en wijsheid om tussen deze twee onderscheid te maken. Niet mijn, maar uw wil geschiede.” Vervolgens worden de twaalf stappen doorgenomen. De mannen van deze groep zijn seksverslaafd en de vrouwen liefdesverslaafd. Deze twee kunnen ook samengaan; liefdesverslaafden neigen namelijk ook seks dwangmatig te gebruiken en het verkeerd te vertalen naar aandacht en genegenheid. Allen geloven zij dat de verslaving voortkomt uit een hoog niveau van onvrede, oftewel; ‘het gat in je ziel’. De verslaving koestert de onvrede. Daphne is al twee jaar bij de S.L.A.A. Daphne: “Ik gebruik vaak seksualiteit om macht, aandacht en erkenning te krijgen. Het begon al van jongs af aan. Ik had al vroeg seks en schepte hier vervolgens over op bij mijn vriendinnen. Uiteraard vonden die vriendinnen het behoorlijk triest dat ik dit deed. Maar mij gaf het een soort machtsgevoel en trots. Uiteindelijk raakte ik verslaafd aan dit soort gedrag en verslaafd aan mannen. “ Diane is begin 30 en neemt al een jaar deel aan de groepssessies. Diane: “Ik had twee affaires naast mijn huwelijk. Je zou denken dat ik toch genoeg zou moeten hebben aan één, maar continue zocht ik naar meer aandacht. Die twee andere mannen gaven mij dat en ik raakte eraan verslaafd. Verslaafd aan de bevestiging en het gevoel van ‘ik ben geweldig’. Het werd een steeds grotere obsessie. Die mannen kregen dat natuurlijk ook door en namen meer en meer afstand. Maar hoe harder zij van me weg liepen, des te meer ik me aan ze vastklampte en ze opeiste.”
Onbereikbare mannen
Een liefdesverslaafde jaagt vaak hetzelfde soort emotioneel onbereikbare type man na. Dezelfde man, ander pak. En elke keer zeggen ze ”ja maar deze keer is het écht anders”. Liefdesverslaafden zijn blind en begrijpen niet dat ze eigenlijk gewoon ‘behoefteverslaafd’ zijn. Ze hebben iets nodig van een ander persoon. Zelfvertrouwen, bevestiging en erkenning. Het heeft heel weinig van doen met liefde in een gezonde, holistische manier. Mensen raken verslaafd aan het gevoel van ‘verliefdheid’, al is het geen goede relatie. Het lijkt er veelal op dat de emotioneel onbereikbare man het enige broodnodige ‘voedsel’ is voor liefdesverslaafden. Volgens het ‘Oeidipus complex’ zoekt de vrouw een man zoals haar vader en de man een vrouw zoals zijn moeder. Wanneer de vader van een vrouw emotioneel onbereikbaar was, zoekt zij vaak een man waarin zij haar vader herkent, dus een emotioneel onbereikbare man. Puur omdat het vertrouwd voelt. De ‘radar’ van een liefdesverslaafde raakt zo door vroegere referentiekaders totaal ontspoord. Hoe groter het ‘do not disturb’ sign van een man, des te harder de liefdesverslaafde op die deur staat te bonzen. Mariska: “Hoe harder de man in mijn leven me wegduwde, des te meer ik hem wilde. Van mijn afhankelijkheid werd flink misbruik gemaakt. ’s Avonds speelde hij de charmeur om te krijgen wat hij wilde. Maar de volgende dag negeerde hij me compleet. Vandaag de dag check ik constant mijn mail om te zien of de huidige man van mijn dromen me al heeft geschreven. Als ik geen mail heb voel ik me helemaal verloren en stuur ik hem tien mailtjes in de hoop dat hij me terug schrijft. Diane kan hierover meepraten: “Ik realiseer me nu pas, dat ik altijd aan de enkels mijn twee ‘affairemannen’ blijf hangen als ze de deur uitlopen. En dat terwijl ik gewoon getrouwd ben!”
Bij een ‘gezond’ persoon duurt de eerste hevige verliefdheid niet heel lang. Feitelijk is die ‘begin’ verliefdheid een drug. Het zorgt voor de aanmaak van phenylethylamine in je hersenen, wat ervoor zorgt dat er hormonen worden aangemaakt als dopamine. Liefdesverslaafden echter hunkeren constant naar die drug en gaan vaak van relatie naar relatie, omdat ze zodra de drugaanmaak afneemt denken; ‘help, ik ben niet meer opgewonden’. Als een liefdesverslaafde een verhouding aangaat met iemand, zullen ze dus koste wat kost die extase vast willen houden. En de manier om dat te doen is om het emotionele gaspedaal vol in te trappen.
Uiteraard is ontkenning is een algemeen bekend verschijnsel bij liefdesverslaving. Als ze in de ontkenningsfase zitten, zullen ze de relatie niet verlaten. In plaats daarvan komen ze met iedere verklaring mogelijk voor het gedrag van hun partner. Bij de S.L.A.A. hebben ze het allemaal gehoord; “Misschien als ik aardiger ben, als ik hem wat zijn eigen ding laat doen, als ik gewicht verlies, als ik toesta dat we een open relatie krijgen en hij seks kan hebben met die-en-die.” Zoals bij iedere verslaving is er spoor van verbroken beloftes . “Ik stop morgen” is de oorlogskreet van menig verslaafde. Morgen wordt de morgen erna en daarna en daarna. Daarna volgt de kater, de schuld en de schaamte. “Ik heb dingen gedaan waartoe ik mezelf niet in staat achtte” zegt Mariska. “Ik heb hem eerst per telefoon en mail en later in het echt gestalked, ik heb scenes gemaakt in restaurants, gehuild. Ik had hem nodig als een drug, zelfs wanneer hij me totaal respectloos behandelde.” Het verbreken van een relatie is voor een liefdesverslaafde net zo pijnlijk als het afkicken van een drug. Mariska: “Ik wist dat ik onmiddellijk terug zou vallen. Het was zo intens. Echt afkicken. Ik ben er doorheen gekomen, maar intussen wilde ik dood. Toch wist ik dat het niet om de liefde ging of zelfs maar om hem, maar dat het een behoefte was die geen enkel mens ooit zou kunnen vervullen. Daarvoor is de behoefte te groot. “
Bindingsangst
Daphne woont regelmatig de S.L.A.A. meetings bij en vertelt dat er een hoog zelfmoordpercentage is onder mensen met deze verslaving. Sterker nog, zij heeft zelf die neigingen gehad. “Zeker als drank of drugs erbij komen, wat vaak het geval is om de pijn te verzachten”, aldus Daphne. Het is niet alleen de verslaafde zelf die gevaar loopt, familieleden lijden ook. Mariska: “Mijn dochters zijn door de verslaving aandacht te kort te komen. Dat is iets waar ik nu nog steeds voor moet ‘boeten’. Met mijn ene dochter heb ik goed contact, maar met de ander is en blijft het nog altijd moeilijk.”
Er zijn verschillende theorieën die aan de basis van een liefdesverslaving liggen. Een van de verklaringen is dat het begint met een syndroom wat bekend staat als Attachement Disorder oftewel bindingsangst. Robin Norwood verklaart; ‘Mensen die zich veilig verbonden voelen, voelen zich goed over zichzelf en ze zijn niet op zoek naar iemand anders om ze gelukkig te maken. Ze zoeken alleen iemand in dezelfde mindset om hun leven mee te delen. Wij weten uit ervaring dat veilig verbonden mensen elkaar aantrekken en dat mensen die zich niet veilig voelen elkaar ook aantrekken in de hoop dat ze het ongelukkige gevoel van elkaar kunnen verdrijven. Jammer genoeg werkt dat nooit. Bindingsangst komt uit je jeugd. Als een kind zijn jouw emoties je behoeftes. Als er niet goed omgesprongen wordt met jouw emoties dan worden je behoeften niet bevredigd. En als dat gebeurt, registreert zich dat in je hoofd als “Ik ben het niet waard om mijn behoeftes te verdedigen, ik ben een slecht persoon om ze te hebben.” Dit denken wordt zo’n onderdeel van je leven, dat je als volwassen mens met bindingsangst je emotionele behoeften afsluit. Jammer genoeg uit deze behoefte zich in onbewuste manieren of het aanvoelen van de leegte van ‘het gat in je ziel.’ Dit is niet, benadrukt Robin, persee de schuld van de ouders . Mensen kunnen hele goedbedoelende ouders hebben en toch nog steeds bindingsangst hebben. Het ligt aan je eigen referentiekader. Een typisch voorbeeld is een moeder die hunkert naar liefde en aandacht en de vader die altijd ver weg en niet beschikbaar is. Met zulke ouders zal je later vaak emotioneel niet bereikbare mannen zoeken.’
Mariska is opgegroeid met een dominante stugge vader. Haar moeder accepteerde dat en de spanning thuis was vaak te snijden. Mariska: “Ik ben opgegroeid met veel emotionele tekortkomingen. Dat deed natuurlijk pijn, maar er werd absoluut niet over gesproken. Mijn gevoelens werden gebagatelliseerd en ontkend. Ik heb altijd alles weggestopt en raakte van mezelf vervreemd. Ik had daardoor geen leidraad om keuzes te maken en grenzen te stellen in m’n leven. Nu pas ben ik erachter gekomen dat dat de reden is waarom ik me aangetrokken voel tot mensen die op dezelfde destructieve manier met gevoelens omgaan als ik. Intussen werd ik wel steeds op dezelfde manier beschadigd.”
Liefdesverslaving is moeilijk te behandelen omdat we allemaal liefde nodig hebben. We koesteren allemaal het ideaal van verwantschap en de intimiteit met een ander persoon. Als mens heb je bepaalde behoeftes en één van onze basisbehoefte is liefde. Het helemaal verbannen van relaties is geen antwoord op liefdesverslaving, (hoewel de SLAA een jaar onthouding adviseert) net zomin als het niet meer eten een antwoord is voor iemand met een voedselverslaving. Voor de meeste liefdesverslaafden is de oplossing dat ze hun eigen patroon ontdekken en hun gedrag erop aanpassen. Maar het is moeilijk. Ook voor Mariska. Bij elke man die ze tegenkomt, denkt ze namelijk nog steeds: ‘Hoe zou het zijn om met hem een relatie te hebben? Is hij de prins op het witte paard?’ Dan begint er een film te draaien in haar hoofd. Ze voelt zich daardoor kwetsbaar en verward. Mariska: “Je kunt je verstand wel in bedwang hebben, maar je emoties niet en dit is een heel emotioneel iets. Bij de S.L.A.A. hoor ik vrouwen praten die dezelfde ervaringen hebben als ik. Hun pijn is mijn pijn. Ik heb weinig zelfvertrouwen en een laag zelfbeeld. Mijn onbewuste angst is dat ik niet goed genoeg ben en overgeslagen word, dus moet ik in mijn hoofd alles pakken wat ik krijgen kan. Daarom moet ik nu eerst mijn self-esteem weer helemaal terug krijgen. Ik vraag me niet meer af wanneer ik ooit een gezonde relatie zal krijgen. Voorlopig moet ik aan mezelf werken en rust in mijn hoofd vinden. De S.L.A.A. groep kan hierbij helpen. Dankzij hen kan ik nu in ieder geval weer genieten van de kleine dingen om me heen.”
Alle namen zijn om privacy redenen gefingeerd.
Dit artikel is verschenen in AM Magazine
Waardeer dit artikel
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.[paytium name=”Eenmalige donatie Nathalie Driessen” description=”Eenmalige donatie Nathalie Driessen”] [paytium_dropdown label=”Ik doneer” options=”1,50/5/10/25/100/250″ options_are_amounts=”true” /] [paytium_total label=”Mijn gekozen donatie” /] [/paytium]